Liturgische kleden

Groen kleed

Paars kleed

Wit kleed

Kleuren en kleden met betekenis.

In het bijbelboek Exodus lezen we hoe God een verbond sluit met Israël. Het verbond houdt in dat God een relatie van liefde wil onderhouden met mensen. Ook met ons. Hij neemt het voor ons op. Hij beschermt en zegent ons. Hij schenkt ons Zijn liefde. En op Golgotha zien we dat God ook lijdt aan Zijn liefde voor ons.

In Exodus lezen we hoe God ons richtlijnen geeft die horen bij dat verbond. De 10 geboden horen daarbij (Ex 20), maar ook het eren van God in Zijn huis. Aan Mozes geeft God gedetailleerde richtlijnen hoe hij de tabernakel moet bouwen en inrichten. Zelfs de kleuren en materialen zijn omschreven.

Alle voorwerpen, kleuren en materialen in Gods huis hebben in Exodus een diepere betekenis en zijn bedoeld om de band met God te vieren en te versterken.

Ook in de kerk kunnen voorwerpen en kleuren helpen om ons te bepalen bij wie God is en wie Hij voor ons wil zijn. In het najaar zullen we daarom nieuwe kleden zien in de kerk. Het gaat om het kleed op de tafel voorin de kerk en om het kleed dat aan de kansel hangt.



Groen


Groen is de kleur van groei en leven. Groen was het eerste leven op aarde (Gen 1:11 En God zeide: "Dat de aarde jong groen voortbrenge.").

Op het groene kleed is de wereld zichtbaar die God geschapen heeft. Hij is de gever van leven. Hij is Schepper van hemel en aarde. In dit kleed wordt de strijd tussen licht en duister zichtbaar. Links bovenin schijnt een nachtelijke ster. Rechts bovenin de zon. Het zonlicht is sterker dan het duister van de nacht. De stralen van de ster worden onderbroken.

Ook die gedachte vinden we terug in Genesis 1. In Gen 1:2 lezen we dat er duisternis over de vloed ligt. De eerste woorden die God spreekt zijn: Er zij licht (Gen 1:2). Johannes 1 grijpt terug op het scheppingsverhaal en zegt: "Het licht schijnt in de duisternis en de duisternis heeft het niet gegrepen."

Het licht wijst op Jezus. Hij is het licht der wereld (Joh 8:12). Hij is in de wereld gekomen om ons te redden (Joh 3:16). Hij is de Zon der gerechtigheid (Mal 4:2). Als Zijn licht gaat schijnen, zal er genezing en vreugde zijn (Mal 4:2). Zelfs de ster maakt het duister al minder duister. U mag daarbij denken aan de ster van Bethlehem. Want overal waar Jezus komt, daar moet de duisternis wijken.

  

In dit kleed zijn nog meer symbolen die wijzen op Jezus. U ziet een korenaar. Jezus zegt: Ik ben het brood des levens (Joh 6:35). U ziet ook een druiventros. Jezus zegt: Ik ben de ware wijnstok (Joh 15:1). Brood en wijn doen ons denken aan het heilig avondmaal. Als we brood breken, gedenken we dat Zijn lichaam verbroken werd tot een volkomen verzoening van al onze zonden. Als de wijn gegoten wordt, gedenken we dat Zijn bloed vergoten werd tot een volkomen verzoening van al onze zonden.

De eerst dag van de schepping is in dit kleed zichtbaar door de scheiding van duisternis en licht (Gen 1:1-5).

De tweede dag is zichtbaar in de scheiding tussen hemel en aarde (Gen 1:6-8).

De derde dag is zichtbaar in de scheiding tussen water en land op de wereldbol (Gen 1:9-10). Aan het einde van de derde dag zag God dat het goed was (Gen 1:10).

Toch weten we dat niet alles goed gebleven is. Door de zondeval (Gen 3) is er veel kapot gegaan. Om dat te symboliseren is één korenaar geknakt en de rechter druiventros verschrompeld.

Toch mogen deze vruchten in het licht staan. Want wat geknakt is (Jes 42:4) zal God niet verbreken. Hij herstelt de ganse schepping (Rom 8:21). En wie in Jezus blijft, zal goede vrucht dragen (Joh 15:4).

Bovenop het groene kleed ligt een bijbel (een Statenbijbel uit 1635 werd onlangs geschonken). In Jezus blijven, betekent in de eerste plaats Zijn Woord bewaren (Joh 8:51 en 15:20). Zoals onze voorouders van geslacht op geslacht Zijn Woord bewaard hebben, zo mogen wij dat oude Woord, dat tegelijkertijd steeds weer nieuw is, bewaren.

Aan de kansel hangt ook een groen kleed. Hierop staat het kruis en het zogenaamde Chi-Ro teken.

Chi is een griekse letter die eruit ziet als een X en die we in het nederlands uitspreken als een 'ch' of 'g'.

Ro is een griekse letter die eruit ziet als een P en die we in het nederlands uitspreken als een 'r'.

Deze twee letters ('ch' + 'r') zijn de beginletters van 'Christus'. Je zou dit symbool dus een paraaf van Jezus Christus kunnen noemen en het symbool verwijst dus naar Christus.

Net zoals het kruis verwijst naar Christus, zo verwijst het chi-ro symbool naar Christus. Het kruis bepaalt ons erbij hoezeer de kruisdood van Jezus (en de opstanding) het hart van het evangelie vormt.

Paars

In 1Kon 6:6 staat: "De onderste galerij was vijf el breed, de middelste zes el en de bovenste zeven el." Zomaar een fragment uit een heel hoofdstuk hoe de tempel in Jeruzalem door Salomo werd gebouwd.

Waarom staan zulke details in de Bijbel? Ik denk om te laten zien dat we onze liefde voor God kunnen uitdrukken in het gebouw waar we samen komen in Zijn naam. De inrichting mag ons wijzen op Christus.

Zo zijn ook de liturgische kleden bedoeld die de kerk sieren. Met advent zal het paarse kleed opgehangen worden.

Paars is de kleur van verootmoediging, inkeer, maar ook verwachting. Het paarse kleed hangt in de kerk in de voorbereiding op Kerst en Pasen. Ofwel in de adventstijd en in de lijdenstijd.

Advent is Latijn voor "komst". In de adventstijd zien we uit naar de komst van Jezus. Zijn eerste komst (kerst), maar ook de wederkomst. Daarom is deze tijd zowel een tijd van inkeer als verwachting.

Iets daarvan wordt zichtbaar in het paarse kleed. De lijnen lopen als wegen naar het kruis van Christus.

Velen zijn op weg gegaan naar Jezus Christus. Dat begon met de herders in de velden van Efratha (Luk 2).
De wijzen uit het Oosten volgden (Matt 2). Herodes echter stuurde zijn soldaten op Jezus af om Hem als kind al te vermoorden (Matt 2). Op weg gaan naar Jezus vraagt om inkeer. Ga ik met de juiste instelling? Zijn er dingen in mijn leven die opgeruimd moeten worden?

Ben ik bereid om te knielen bij de kribbe en bij het kruis?

Ook de lijdenstijd is een tijd van inkeer. We leven toe naar Goede Vrijdag en Pasen. Het is de tijd om te beseffen dat Jezus voor ons moest sterven, maar gelukkig ook wilde sterven. De lijnen op het kleed lopen als wegen naar het kruis. Zien we bij de geboorte van Jezus mensen juist naderen, bij Zijn sterven zien we mensen juist vluchten en weglopen. In Getsemane slaan de discipelen op de vlucht (Matt 26:56). Petrus verloochent Jezus 3 keer en loopt weg, naar buiten (Matt 26:75).

Het paarse kleed heeft een eigentijds tintje. De vakverdeling verwijst naar ons polderlandschap. Jezus is Heer ook in een plat land, in ons land. Hij wil Heer zijn over ons leven. De tijd van inkeer roept de vraag op: "Ben ik op weg naar Christus of loop ik juist bij Hem weg? En met welke instelling ben ik op weg naar Christus? Om te knielen?"

We kunnen op verschillende wegen lopen. Toch is er maar één weg tot God. Dat is Christus (Joh 14:6)


Wit


Het witte kleed zal in de kerk hangen tijdens de christelijke feestdagen: Kerst, Pasen en Pinksteren.

In het Bijbelboek Openbaring staat wit voor overwinning. Jezus trekt ten strijde op een wit paard om te overwinnen (Openb 6:2 en 19:11). Aan de martelaren wordt een wit kleed gegeven (Openb 6:11, 19:14). Zij hebben stand gehouden in de strijd en hebben zo overwonnen. Ze zijn rein gebleven. Dat is de tweede betekenis van wit (Openb 7:14). Smetteloos wit. Jesaja 1:18 zegt: " Komt toch en laat ons tezamen richten, zegt de HERE; al waren uw zonden als scharlaken, zij zullen wit worden als sneeuw". Wit is overwinning, wit is reinheid, wit is FEEST. Daarom hangt deze kleur er tijdens de christelijke feestdagen.

In het witte kleed is een aantal symbolen verwerkt. U ziet een A en W (onderin). De letter Alpha en Omega. De eerste en de laatste letter van het Griekse Alfabet. Deze letters wijzen naar God. Hij is de eerste en de laatste. Hij staat aan het begin en Hij komt aan het einde (Gezang 1).

Deze letters passen ook bij Jezus en bij Kerstfeest en Pasen. Kerstfeest is het begin van het leven van Jezus op aarde. Pasen het slot. Ons leven staat niet in het teken van geboren worden en sterven, maar in het teken van geboren worden en opnieuw geboren worden ten eeuwige leven.

De duif is symbool voor de Heilige Geest. Hij zweeft boven het water. Al in Genesis 1 lezen we dat de Geest boven de wateren zweeft. Hij is betrokken bij de schepping. Bij Noach lezen we dat een duif boven de wateren zweeft op zoek naar een landingsplaats, een thuis. In Mattheüs 3 lezen we dat de Geest als een duif boven het water van de Jordaan zweeft en een landingsplaats vindt, namelijk Jezus. Ook ons hart wil de Geest van God bewonen als Zijn huis.

Onderin het kleed zien we water. Bovenin schijnen de zonnestralen. Er is licht. Ook dat doet denken aan de schepping, de Alpha, het begin.

Links ziet u de regendruppels of de zegendruppels neerdalen. Regen is leven. Zegen is leven. Deze druppels mogen ook een heenwijzing zijn naar de doop. Zoals de waterdruppels stromen over het hoofdje van het kind, zo heeft het bloed van Christus gestroomd ter wille van ons. Zoals water het lichaam reinigt, zo heeft het bloed van Christus ons gereinigd van alle zonden.

De regendruppels gaan over in vissen. Al in de eerste gemeente was de vis het symbool voor de christenen. Het Griekse woord voor vis is ICHTHUS. Deze letters worden gebruikt als afkorting voor Ièsoes Christos Theos Huïos Soter (Jezus Christus Zoon van God onze Redder).

Rechts op het kleed gaan de vissen over in vuurvlammen. Een heenwijzing naar Pinksteren toen tongen van vuur zichtbaar waren op de hoofden van de discipelen. Vuur is in de bijbel ook reinigend. Net als water. Mattheüs 3 leert ons dat Jezus gekomen is om te dopen met Geest en vuur. Als de Geest komt dan reinigt Hij en maakt ons nieuwe mensen.

Rechts en links zijn er wilde golven op het water. In het midden is het water kalm. Zo is ook het leven. Soms is het leven kalm, soms is er een storm op het meer. In alle gevallen is Jezus dichtbij. Hij heeft macht over de storm en kan het weer stil maken.

Zo geeft dit kleed te denken. De ene keer kan het besef dat Hij de Alpha en de Omega is u troosten. De andere keer kan het vuur en water als tekenen van reiniging u tot inkeer brengen. Of de duif u er bij bepalen dat de Geest op zoek is naar u.

Ds. Menno Zandbergen



Ontwerp:         Nico Weesjes

Realisatie:       Nanda Verburg